Cabbarova Ayşən

Er­mə­ni­lə­rin xal­qı­mı­za qar­şı tö­rət­di­yi tə­ca­vü­zün sə­bəb­lə­ri­ni öy­rən­mək üçün ta­ri­xi və­rəq­lə­mə­li ol­dum. Er­mə­ni­lə­rin bi­zim tor­paq­la­rı­mı­za ne­cə gəl­dik­lə­ri­ni araş­dır­ma­ğa baş­la­dım.

Xal­qı­mı­za qar­şı er­mə­ni mil­lət­çi­lə­ri­nin tö­rət­di­yi soy­qı­rı­mı si­ya­sə­ti­nin ta­ri­xi XVI­II əs­rin əv­vəl­lə­rin­dən baş­la­yır. Hə­min dövr­də tor­paq­la­rı­nı Cə­nu­bi Qaf­qa­za doğ­ru ge­niş­lən­dir­mək­də olan çar Ru­si­ya­sı er­mə­ni­lər­dən va­si­tə ki­mi is­ti­fa­də edir, Qaf­qaz­da er­mə­ni mil­li döv­lə­ti ya­ra­da­ca­ğı və­di ilə şir­nik­lən­di­rir­di. 1724cü il no­yab­rın 10-da I Pyo­tun adın­dan ve­ril­miş fər­man­da ələ ke­çi­ril­miş Azər­bay­can əra­zi­sin­də er­mə­ni­lə­rin məs­kun­laş­dı­rıl­ma­sı üçün hər cür şə­ra­it ya­ra­dıl­ma­sı nə­zər­də tu­tul­muş­dur. Er­mə­ni­lər bu für­sət­dən is­ti­fa­də edə­rək öz si­ya­sət­lə­ri­ni hə­ya­ta ke­çi­rə­rək öl­kə­mi­zin ta­ri­xi əra­zi­sin­də er­mə­ni döv­lə­ti qur­maq məq­sə­di ilə Azər­bay­ca­nın müx­tə­lif böl­gə­lə­rin­də soy­daş­la­rı­mı­za qar­şı dəh­şət­li qır­ğın­lar tö­rət­miş­di­lər. Er­mə­ni­lə­rin fa­si­lə­lər­lə, la­kin dü­şü­nül­müş və plan­lı şə­kil­də da­vam edən soy­qı­rı­mı si­ya­sə­ti nə­ti­cə­sin­də min­lər­lə gü­nah­sız azər­bay­can­lı vəh­şi­cə­si­nə qət­lə ye­ti­ril­miş, ev­lə­ri yan­dı­rıl­mış, əm­lak­la­rı qa­rət ol­muş­dur.

Bu dü­şü­nül­müş si­ya­sət son­ra­dan Er­mə­nis­tan Azər­bay­can ara­sın­da bi­rin­ci Qa­ra­bağ mü­ha­ri­bə­si­nin baş­lan­ma­sı­na sə­bəb ol­du. Dağ­lıq Qa­ra­bağ mü­na­qi­şə­si XX yü­zil­li­yin ta­ri­xi­nə ən fa­ciə­li mü­na­qi­şə­lər­dən bi­ri ki­mi da­xil olub, onun nə­ti­cə­lə­ri mil­yon­lar­la in­sa­nın ta­le­yi­nə cid­di tə­sir gös­tər­di. I Qa­ra­bağ mü­ha­ri­bə­si­nin baş ver­di­yi müd­dət ər­zin­də Er­mə­nis­tan öz tə­ca­vüz­kar si­ya­sə­ti ilə Azər­bay­ca­nın 20% əra­zi­si­ni iş­ğal et­di. Bu tə­ca­vüz­kar si­ya­sət mil­yon­lar­la in­sa­nı öz doğ­ma tor­pa­ğın­dan di­dər­gin sal­dı. La­kin bu­na bax­ma­ya­raq xal­qı­mız gə­lə­cə­yə olan ümi­di­ni, ina­mı­nı itir­mə­di. Bu­nu 44 gün­lük və­tən mü­ha­ri­bə­si sü­but et­di. Bu müd­dət ər­zin­də er­mə­ni­lər ye­nə öz tə­ca­vüz­kar si­ya­sət­lə­rin­dən əl çək­mə­di­lər. Bu­nu pes­pub­li­ka­mı­zın Gən­cə şə­hə­ri­nə edi­lən ra­ket atəş­lə­ri ilə gös­tər­mək ki­fa­yət edir.

Gən­cə­yə ra­ket hü­cum­la­rı 2020-ci ilin okt­yabr ayın­da Er­mə­nis­ta­nın si­lah­lı qüv­və­lə­ri tə­rə­fin­dən 5 də­fə ay­rı-ay­rı za­man­lar­da baş ver­di. İlk hü­cüm 4 okt­yabr­da baş ver­di. Hü­cum nə­ti­cə­sin­də 1 mül­ki şəxs şə­hid ol­du, 30 dan çox mül­ki şəxs ya­ra­lan­dı. Bu ra­ket hü­cu­mu mü­ha­ri­bə­lə­rin get­di­yi Dağ­lıq Qa­ra­bağ böl­gə­sin­dən kə­nar­da edi­lən ilk cid­di hu­cüm idi. İkin­ci ra­ket hü­cu­mu isə 5 okt­yabr­da ol­du. Bu də­fə 3 mül­ki şəxs ya­ra­lan­dı. Üçün­cü ra­ket hü­cu­mu okty­ba­rın 8-də. Hə­lak olan və ya­ra­la­nan ol­ma­dı. 11 okt­yabr­da baş ve­rən dör­dün­cü ra­ket hü­cu­mu nə­ti­cə­də 10 mül­ki şəxs şə­hid ol­du və 40- dan çox in­san ya­ra­lan­dı. Bu atəş­kəs­dən 1 gün son­ra baş ver­di və atəş­kə­si poz­maq­la nə­ti­cə­lə­nən­di. Mül­ki şəxs­lə­ri hə­dəf alan be­şin­ci hü­cüm isə 17 okt­yabr­da baş ver­di. Ha­mı­sı mül­ki şəxs­lər ol­maq­la 16 şə­hid ol­du, 55 nə­fər isə ya­ra­lan­dı. Hü­cum­lar za­ma­nı şə­hə­rin inf­rast­ruk­tu­ru­na, ya­şa­yış bi­na­la­rı da­xil ol­maq­la di­gər bi­na­la­ra, av­to­mo­bil­lə­rə də zi­yan dəy­di.

Mə­ni ən çox sar­sı­dan uşaq­la­rın da­ğın­tı­lar al­tın­da qa­la­raq şə­hid ol­ma­la­rı­dır. Mə­sum, gü­nah­sız, baş ve­rən­lər­dən xə­bər­siz olan, sə­hə­rin açıl­ma­sı­nı bö­yük se­vinc­lə göz­lə­yən, bir da­ha ata-ana­sı­nı gö­rə bil­mə­yə­cək, nə­va­ziş­dən uzaq dü­şən uşaq­la­rın…

De­mək olar ki, er­mə­ni­lər bu aman­sız tə­ca­vüz­lə­ri in­san­lar ge­cə ya­tan za­man hə­ya­ta ke­çi­rir­di. Bu da er­mə­ni­lə­rin ne­cə tə­ca­vüz­kar si­ya­sə­tə ma­lik ol­duq­la­rı­nı bir da­ha sü­but et­di. Part­la­yış baş ve­rən­də mən də hər kəs ki­mi qorx­dum, o in­san­la­rın hə­ya­tı üçün na­ra­hat ol­dum. Am­ma da­ha son­ra qorx­ma­dım, çün­ki Ali Baş Ko­man­dan İl­ham Əli­ye­vin çı­xış­la­rı, or­du­mu­zun qəh­rə­man­ca­sı­na dö­yüş­mə­yi mə­ni cə­sa­rət­lən­dir­di. Hə­min part­la­yış­lar za­ma­nı bir çox in­san­la­rın ya­şa­yış ev­lə­ri­nə zi­yan dəy­di. Bu­na bax­ma­ya­raq xal­qı­mız mən­fur düş­mə­nin ya­rat­dı­ğı bu si­ya­sət­dən qorx­ma­ya­raq bir də­mir yum­ruq al­tın­da bir­ləş­di.

Bu 44 gün­lük mü­ha­ri­bə ər­zin­də bü­tün tor­paq­la­rı­mız iş­ğal­dan azad olun­du. Azər­bay­ca­nın mü­zəf­fər or­du­su­nun zə­fər yü­rü­şü, düş­mə­nin tor­paq­la­rı­mız­dan qo­vul­ma­sı, Qa­ra­ba­ğın, xü­su­sən də, xal­qı­mı­zın lə­ya­qət və qü­rur sim­vo­lu Şu­şa­nın iş­ğal­dan tam azad edil­mə­si, uzun il­lər dü­yü­nə düş­müş və re­gi­on üçün təh­lü­kə mən­bə­yi olan Dağ­lıq Qa­ra­bağ mü­na­qi­şə­si­nin uğur­la və əda­lət­lə həll edil­mə­si, həm də ya­şa­dı­ğı­mız böl­gə­də sül­hə və təh­lü­kə­siz­li­yə əvəz­siz töh­fə­dir. Sa­vaş mey­da­nın­da əl­də et­di­yi­miz ta­ri­xi qə­lə­bə­nin ar­dın­ca Azər­bay­can da­ha bö­yük gə­lə­cək, da­ha fi­rə­van hə­yat göz­lə­yir.

Cabbarova Ayşən
Gəncə şəhər 17 nömrəli tam
orta məktəbi – XI sinif