Məmmədzadə Jalə

2020-ci ilin 26 sent­yabr! Çox hə­zin bir pa­yız ge­cə­si idi. Hə­mi­şə­ki ki­mi biz ba­cım­la da­ha er­kən yat­maq üçün ota­ğı­mı­za çə­kil­dik. Sə­hər er­kən du­rub dərs­lə­ri­mi­zə bir də bax­ma­lı idik. Sə­hə­ri bü­tün ya­şıd­la­rı­mız ki­mi da­ha işıq­lı, da­ha gö­zəl, da­ha se­vinc do­lu qar­şı­la­maq üçün şi­rin-şi­rin xə­yal­lar ilə yu­xu­ya get­dik. Ge­cə­nin bir alə­min­də, təx­mi­nən sa­at 2-3 ra­də­lə­rin­də ana­mın hə­yə­can­lı sə­si bi­zi yu­xu­dan oyat­dı. Biz ba­cım­la oya­nar-oyan­maz atı­lan mər­mi və ra­ket səs­lə­ri bi­zi ağ­zı­mı­zı aç­ma­ğa qoy­ma­dı. Anam “Qız­lar, tez olun, tez olun ge­yi­nin”, – de­yə­rək ora-bu­ra qa­çır­dı. Elə bu vaxt ya­xın­lıq­da part­la­yan bir mər­mi pən­cə­rə­mi­zin şü­şə­lə­ri­ni ci­lik-ci­lik et­di. Atam bi­zi bi­bim­lə bir­gə qon­şu­muz Akif ba­ba­nın mik­ro­av­to­bu­su ilə yo­la sal­dı. Akif ba­ba məh­lə­mi­zin uşaq­la­rı­nı və qa­dın­la­rı­nı ma­şı­na dol­du­rub atəş sə­si gə­lən yer­lər­dən uzaq­laş­dır­ma­ğa ça­lı­şır­dı. Ha­ra get­di­yi­mi­zi heç özü­müz də bil­mir­dik. An­caq nə ya­zıq ki, atəş səs­lə­ri sən­gi­mək bil­mir­di ki, bil­mir­di.

Biz qə­sə­bə­dən xey­li uzaq­laş­dıq. Anam və atam isə ev­də qal­dı­lar. On­la­rın ev­dən çıx­maq fik­ri yox idi. La­kin qə­sə­bə­nin bo­şal­dıl­ma­sı, yə­ni bü­tün mül­ki in­san­la­rın mü­vəq­qə­ti kö­çü­rül­mə­si ilə bağ­lı tap­şı­rıq­dan son­ra anam sə­nəd­lə­ri­mi­zi və bir az ər­zaq, pal­tar gö­tü­rə­rək ev­dən çıx­ma­ğa məc­bur ol­du. Biz qə­sə­bə­dən xey­li uzaq Bər­də­nin Şir­van­lı kən­din­də bir kü­çə­də da­yan­mış­dıq. Atam gə­lib bi­zi or­dan gö­tür­dü. Biz qə­sə­bi­miz­dən xey­li uzaq­lıq­da, İman­qu­lu qə­sə­bə­sin­də ya­şa­yan bi­bim­gi­lə get­dik. Bi­bim­gil­də biz­dən baş­qa da­ha 4 ailə məs­kun­laş­mış­dı. Yat­ma­ğa yer be­lə yox idi. 5 ailə­ni ər­zaq ilə tə­min et­mək o qə­dər çə­tin idi ki, an­caq atam və di­gər qo­hum­lar və­ziy­yət­dən çıx­maq üçün əl­lə­rin­dən gə­lə­ni edir­di­lər. Tə­ki düş­mən tor­paq­la­rı­mız­dan qo­vul­sun, tə­ki qə­lə­bə­miz tə­min olun­sun, tə­ki in­san­la­rı­mız mər­mi­siz, top­suz bir hə­ya­ta qo­vuş­sun­lar. Biz or­da cə­mi 3 gün qa­la bil­dik. Düş­mə­nin at­dı­ğı müx­tə­lif çap­lı mər­mi və ra­ket­lər bir ne­çə ya­şa­yış evi­ni dar­ma­da­ğın et­di. Biz or­dan da uzaq­laş­ma­lı ol­duq. Yo­la dü­şən za­man yol bo­yu sı­ra­la­nan ma­şın kar­va­nı­nı mən heç bir za­man unut­ma­ya­ca­ğam. Çün­ki is­tə­səm be­lə unu­da bil­mə­rəm. Mən özüm də be­lə bir mən­zə­rə­ni heç vaxt gör­mə­miş­dim. An­caq əv­vəl­ki ki­mi içim qan ağ­la­mır­dı. Cün­ki mü­zəf­fər or­du­muz bir-bi­ri­nin ar­dın­ca qə­lə­bə­lər qa­za­nır, düş­mə­nin ba­şı­nı “DƏ­MİR YUM­RUQ” ilə əzir­di. Ar­tıq çək­di­yi­miz əziy­yə­tin fər­qin­də be­lə de­yil­dik. Or­du­muz dö­yüş mey­da­nın­da gös­tər­di­yi şü­ca­yət bi­zi da­ha da ruh­lan­dı­rır­dı. Biz in­di də Bər­də ra­yo­nun­da bir ailə dos­tu­mu­zun evi­nə get­mə­li ol­duq. Bu dö­nəm­lər­də ha­mı bir- bi­ri­nə dəs­tək ol­ma­ğa ça­lı­şır­dı. Çox tə­əs­süf ki, biz ora­da da çox qa­la bil­mə­dik. Mən­fur düş­mən Bər­də ra­yo­nu­nu da qa­da­ğan olun­muş si­lah­lar­dan atə­şə tu­tur­du. Ölən­lə­rin və ya­ra­la­lan­la­rın sa­yı dur­man­dan art­dır­dı. Atam məc­bur olub bi­zi Ba­kı şə­hə­ri­nə, uzaq qo­hu­mu­mu­zun evi­nə gön­dər­di. Özü isə mü­ha­ri­bə bi­tə­nə qə­dər ra­yon­da qal­dı.

Mü­ha­ri­bə bi­zə di­dər­gin­lik ya­şat­dı. Ne­çə-ne­çə ev­lər­də qal­ma­lı ol­duq. Sı­xı­la-sı­xı­la, uta­na uta­na. Tək­cə onu dü­şü­nür­düm ki, evi­mi­zə qa­yı­da bi­­lə­­cə­­yik­­mi­­? Mək­tə­bi­mi­zə ge­də bi­­lə­­cə­­yik­­mi­­? Doğ­ma evi­miz­də ra­hat ya­ta­ca­ğam­mı, hə­yə­ti­miz­də gə­zə, oy­na­ya bi­­lə­­cə­­yik­­mi­­? Elə da­rıx­mış­dım ki… İn­san evin­dən uzaq dü­şən­də evi­nin, doğ­ma­la­rın­dan uzaq dü­şən­də doğ­ma­la­rı­nın qəd­ri­ni bi­lir. Mü­ha­ri­bə çox qor­xu­lu­dur. Olan­la­rı­nı itir­mək bir anın için­də olur. Bir də on­la­rı, ora­la­rı gö­rə­cək­sən­mi de­yə dü­şü­nür­sən.

Atam ilk qə­lə­bə se­vin­ci­ni də elə ra­yon­da al­dı. Biz isə or­du­mu­zun qə­lə­bə­lə­ri­ni hər gün te­le­vi­zor ek­ran­la­rın­dan iz­lə­yir, qəl­bi­miz qü­rur his­si ilə dö­yü­nür­dü. An­caq hər gün oğul­la­rı­mı­zın şə­hid ol­ma­sı­nı, ana­la­rı, ba­cı­la­rı, qız gə­lin­lə­ri gö­zü yaş­lı gör­mək nə qə­dər ağır idi.

Cə­mi 44 gün! 30 il­dir iş­ğal al­tın­da olan tor­paq­la­rı­mız 44 gü­nə azad edil­di. Azər­bay­can öz şan­lı sal­na­mə­si­nə ye­ni bir ta­rix yaz­dı – özü də qı­zıl hərf­lər­lə. Məş­hur rus si­ya­sət­çi­lə­rin­dən bi­ri Azər­bay­can xal­qı üçün be­lə bir cüm­lə iş­lət­miş­di: “Bu xalq yat­mış şi­rə bən­zə­yir, hər oya­nı­şın­da bu xal­qın qar­şı­sı­na çıx­maq müm­kün de­yil.” Bə­li, ar­tıq “Yat­mış şir” oyan­dı. Bu as­lan xal­qın qar­şı­sın­da qor­xaq er­mə­ni tab gə­ti­rə bil­mə­di. Əs­gər­lə­ri­miz düş­mə­nin ba­şı­nı, Pre­zi­den­ti­mi­zin tə­bi­rin­cə de­sək “Də­mir Yum­ruq”la elə əz­di­lər ki, bu baş çə­tin ki, boy­nu­nu bir də öz­gə tor­paq­la­ra uzat­mış ola.

Pa­yız fəs­li bi­zim xal­qı­mız üçün çox dü­şər­li­dir de­sək, ya­nıl­ma­rıq. Gö­zəl bir pa­yız gü­nün­də 1991-ci il okt­yab­rın 18-də xal­qı­mız öz müs­tə­qil­li­yi­ni bər­pa et­miş­dir. Növ­bə­ti bir pa­yız se­vin­ci 2020-ci il no­yab­rın 8-i. Bu pa­yız isə bi­zə əsl qə­lə­bə se­vin­ci­ni ya­şat­dı.

2020-ci ilin pa­yı­zı Azər­bay­can xal­qı üçün doğ­ru­dan da “Qı­zıl pa­yız”dır. Adı­nı ta­ri­xə qı­zıl hərf­lər­lə ya­zan “Qı­zıl pa­yız”!

Pa­yız, fə­sil­lə­rin gö­zə­li­sən sən,
Şə­fə­qin nur saç­dı el­lə­ri­mi­zə!
Bü­tün fə­sil­lə­rin özə­li­sən sən,
Qə­lə­bə se­vin­cin ya­şat­dın bi­zə…

Məmmədzadə Jalə
Ağdam Rayon 14 nömrəli Texniki Fənlər Təmayüllü məktəbliseyi – X sinif